Smart Innovation Factory

Met de steun van Vlaams Agentschap Innoveren en Ondernemen

Smart Innovation Factory (SIF) – Van experiment naar toepasbare inzichten. Een slimme stad, slim bekeken.

We experimenteerden de voorbije jaren met sensoren en data-infrastructuur  om beleid en dienstverlening te verbeteren. Dit doen we via verschillende experimenten die een leertraject vormen: wat werkt, breiden we uit; wat niet werkt, passen we aan. Een overzicht van de datastromen en dashboards vind je hier.

Project 1: brede weersverzekering 

We onderzochten of nauwkeurige, lokaal gemeten weerdata (regen, wind, temperatuur) de schadeafhandeling én preventie in de landbouw kon verbeteren. Verzekeraars, crisisraden en landbouwers zijn vaak afhankelijk van algemene weerbronnen; die misten detail op straat- of adresniveau. Met kleine weerstations en dataverbindingen brachten we klimaateffecten betrouwbaarder in kaart. Het verwachte resultaat was: gegevens op basis van feiten, dichter bij de locatie van schade, een snellere en transparantere beoordeling, en betere preventietips (bv. waarschuwingen bij windstoten).

We verkenden dit samen met partners en marktspelers (o.a. het Vlaams Instituut voor Technologisch Ontwikkeling, Koninklijk Meteorologisch Instituut, verzekeraars, landbouwers). In workshops en klankbordgroepen toetsten we o.a. wetenschappelijke geldigheid, privacy en verdienmodellen: wie betaalt, wie gebruikt, en wie haalt er voordeel uit? Hieruit bleek dat de interesse groeide. Maar door een te beperkte dekking van grondgebied, ontbrak het de partijen om door te zetten. 

Daarom besloot SIF een gratis weerapplicatie (https://weerrapport.sensr.ai/) te ontwikkelen om de neerslag op het Hombeeks gebied op te volgen. Op die manier kunnen burgers en lokale actoren toch een handige meerwaarde halen uit de verzamelde data.

Project 2: Mobility Monitor

Mobility Monitor is een praktische virtuele werkbank voor het mobiliteitsteam. Ze brengt 2 werelden samen op 1 plek:

• Meldingen van burgers (bv. e-mail, meldingenportaal)
• Verkeerstellingen van een uitgebreid en dens sensornetwerk (o.a. citizen-science telsensoren).

Door die bronnen te koppelen ontstaat een actueel en historisch beeld van waar, wanneer en hoe het druk wordt, met directe relevantie voor controle, herinrichting en communicatie.

Waarom is dit nodig?

Een stad verwerkt elk jaar duizenden meldingen over verkeer en leefbaarheid. In Mechelen gaat het naar schatting om 1000 – 2000 mobiliteitsmeldingen per jaar, plus tientallen tellingen om die meldingen te behandelen. Deze werking staat nog los van de uitwerking van grotere projecten zoals de heraanleg van straten. Het apart beheren van meldingen en tellingen kost tijd en maakt het moeilijker om ontwikkelingen te zien. Door beiden te combineren, willen we medewerkers sneller en beter toegang verlenen aan de juiste info om met behulp van deze gegevens onderbouwde antwoorden te geven.

Hoe werkt het?

• Meldingen komen binnen via verschillende kanalen en worden automatisch gesorteerd.
• Tellingen van voetgangers, fietsers, auto’s en vrachtwagens worden verzameld via een stadsbreed netwerk van sensoren (ongeveer 90 strategische locaties in de tweede uitrol).
• Het systeem linkt meldingen en tellingen, zodat een medewerker direct ziet of een klacht of suggestie ook terug te vinden is in de data.
• Een webtoepassing toont alles in één overzicht, met filters op locatie, tijd en type. Verkeerstellingen zijn zelfs op te vragen door medewerkers. 

Wat levert het op? 

Dit experiment combineert burgerinput en sensorcijfers. Het onderzoekt de meerwaarde hiervan. Zo hopen we op: 

• de snellere verwerking van meldingen en betere dienstverlening aan bewoners.
• het aanduiden van hotspots of probleemgebieden.
• transparantie: wat wordt gemeten en beslist, is uit te leggen met feiten.
  Interne berekeningen tonen mogelijks tot 30–50% tijdswinst door minder zoekwerk en  tellingen ter plaatse, en door één volledige werkwijze.

Welke sensoren?

We bouwen het meetnetwerk vooral uit met telsensoren bij de burger thuis (citizen science). Ze tellen verschillende modi (wandelaars, fietsers, auto’s, vrachtverkeer) en publiceren basisgegevens openbaar. We hebben een overeenkomst met een partner voor de plaatsing  van 90 sensoren op locatie. De data-uitwisseling volgt de Vlaams erkende standaarden zodat delen en hergebruiken eenvoudiger wordt.

Hoe ver staat dit? 

De analyse en het aanbestedingskader zijn uitgewerkt. Mechelen heeft 1 volledige opdracht gepubliceerd om meldingen en meten parallel te realiseren. De leverancier bouwt in 2025 de webapplicatie en de werking achter de schermen. Wij bewaken de privacy, datakwaliteit en standaarden. De architectuur leunt op standaarden, producten en principes gehanteerd door de Vlaamse overheid.

De Mobility Monitor is nu niet volledig publiek beschikbaar. 

Burgerparticipatie en transparantie

We koppelen citizen science sensoren met andere verkeerstellingen beschikbaar op onze systemen. We gebruiken Telraam voor verkeerstellingen en krijgen live community-kaarten en metingen in de buurt.

Zo versterken we wederzijds begrip: bewoners zien wat gemeten en ondernomen wordt. De stad krijgt context bij cijfers en kan sneller gericht handelen (vb. tijdelijke maatregel testen, circulatie aanpassen, signalisatie bijsturen).

Kosten-baten in mensentaal

De huidige manier van werken brengt veel verspreidde info en handmatig werk met zich mee. In het project van Mobility Monitor creëren we meer efficiëntie: minder uren zoek- en telwerk, en meer tijd voor inhoudelijke oplossingen. Schattingen tonen dat de kost van de tool ruim wordt goedgemaakt door tijdswinst en het betere bepalen van welk project voorrang moet krijgen (minder zinloze tellingen, meer effect per maatregel en transparantere data verzameling). Deze schattingen zullen in de nabije toekomst in de praktijk afgetoetst worden.

Project 3: Parkeerbezetting in samenwerking met Yunex 

We hebben een nieuw parkeergeleidingssysteem om het aantal ingenomen parkeerplaatsen in parkings te volgen. Die data voedt zowel het wegwijs maken van bezoekers naar parkings waar nog plek is als analyses achteraf: welke momenten zijn het drukst, welke evenementen zorgen voor pieken, en waar kunnen we slimme communicatie inzetten? Dezelfde inzichten helpen bij beleidskeuzes en bij gesprekken met uitbaters van parkings.

We passen dezelfde principes toe als bij andere projecten: data-verzameling in de stedelijke omgeving, beveiligde opslag, en toegang tot een overzicht van resultaten en rapportage. Zo kunnen we de parkeerdata eenvoudig vergelijken met drukte-indicatoren (voetgangers- en fietstellers), met evenementenkalenders of met weerdata. De meerwaarde zit in het samenleggen van bronnen: dat maakt patronen zichtbaar (bv. effect van regen op garagebezetting) en laat voorspellend werken toe (anticiperen op piekdrukte).

Experimenteren met technologie

Met SIF zetten we in op leren door te doen: kleine, tastbare stappen, telkens meetbaar, herhaalbaar en uitlegbaar. Zo groeien experimenten uit tot een betrouwbare stadswerking, en kunnen partners in de regio erop voortbouwen waarbij de meerwaarde voor de burger centraal staat.

Projectpartners

• Stad Mechelen
• IGEMO
• Cronos Public Services

Subsidie VLAIO

899.477,55 euro (of 80 % van het netto te financieren saldo)