Donderdag 3 februari 2022, 20u
Huizinga’s Herfsttij der Middeleeuwen, een uitbundige klassieker
De Nederlandse cultuurhistoricus Johan Huizinga (1872-1945) was afkomstig uit Groningen, een stad die nooit deel had uitgemaakt van de Bourgondische Nederlanden. Hoewel hij zijn studiejaren in zijn vaderstad doorbracht, vloog zijn geest ver over de grenzen heen want hij doctoreerde hij over een onderwerp uit het Sanskriet (!). Daarmee viel geen betaalde betrekking te vinden dus ging Huizinga aan de slag als leraar geschiedenis op een middelbare school in Haarlem. Zijn publicatie van de oudste rechtsbronnen van Haarlem bracht hem naar de sobere middeleeuwen van Holland.
Een bezoek aan de grote tentoonstelling over de Vlaamse Primitieven in Brugge in 1902 werd de aanleiding voor Huizinga’s eerste meesterwerk: Herfsttij der Middeleeuwen. De ondertitel luidde: studie over levens- en gedachtenvormen der veertiende en vijftiende eeuw in Frankrijk en de Nederlanden. Met andere woorden: de exuberante middeleeuwen van het Bourgondische tijdvak. Herfsttij, dat in 1919 verscheen, was een ‘on-Nederlands’ boek en werd al snel erkend als meesterwerk. Huizinga wilde niet het zoveelste kunsthistorische werk over de gebroeders Van Eyck, Rogier van der Weyden en tijdgenoten bieden. Deze kunstenaars vormden als het ware de bekroning van zijn werk in de laatste hoofdstukken. Eerst presenteerde hij uitgebreid de ridderlijke rolmodellen van het hoog-adellijke leven, gevolgd door de godsdienstige vervoering die het leven van de laatmiddeleeuwse mens kenmerkte.
Tijdens deze lezing, die ruim geïllustreerd wordt met beeldmateriaal, gaat de spreker o.a. in op de relatief trage ontvangst van Herfsttij in Vlaanderen, het liefst in samenspraak met het publiek.
Over de spreker
Dr. Anton van der Lem promoveerde als historicus aan de Universiteit Leiden. Zijn belangstelling gaat uit naar de geschiedenis van de Nederlanden in de late middeleeuwen en de vroegmoderne tijd en naar de weerspiegeling daarvan in de geschiedschrijving. Zijn boek ‘De Opstand in de Nederlanden’ is vertaald in het Engels, Duits, Chinees en (binnenkort) het Spaans. Daarnaast is hij bekend door zijn studies en publicaties over het leven en werk van Johan Huizinga. Van der Lem was als conservator oude drukken verbonden aan de Universiteitsbibliotheek Leiden en blijft nog even eindredacteur van de websites dutchrevolt.leiden.edu en Huizinga-Online.nl.
