Vrijwillige terugkeer staat voor een sociaal programma op maat van de migrant die er zelf voor kiest om terug te keren naar het land van herkomst. Het doel van het programma is om een duurzame terugkeer haalbaar te maken en laagdrempelig te werken.

Het programma voor vrijwillige terugkeer is gericht aan alle personen die niet over een verblijfsvergunning beschikken in België, dit wil zeggen:

  • Verzoekers om internationale bescherming tijdens hun procedure;
  • Uitgeprocedeerde verzoekers;
  • Vreemdelingen die illegaal in het land zijn en nooit internationale bescherming hebben aangevraagd.

Het gaat vaak over migranten die België moeten of willen verlaten, maar niet over de financiële of logistieke middelen beschikken om dit te doen.

In België is Fedasil (het Federaal Agentschap voor de opvang van Asielzoekers) verantwoordelijk voor dit programma. Samen met IOM (Internationale Organisatie voor Migratie) en Caritas International wordt de terugkeerbegeleiding georganiseerd en de re-integratie in het thuisland verzekerd.

Wanneer het duidelijk wordt dat er geen opties meer zijn om een persoon zijn verblijf in België te legaliseren is het belangrijk om deze mensen een alternatief te kunnen bieden.

Via terugkeerprojecten van IOM en Caritas International kunnen mensen hulp krijgen om de terugkeer naar hun land van herkomst vlotter te doen verlopen.

Sinds 1994 is de vluchtelingendienst vzw Mechelen lid van de Internationale Organisatie voor Migratie. Dit wil zeggen dat zij informatie, bijstand en re-integratieprojecten kunnen voorzien voor uitgeprocedeerde vluchtelingen, mensen die afstand nemen van hun asielaanvraag en voor clandestiene migranten. Hun taak bestaat erin om uit te zoeken wat de mogelijkheden zijn met betrekking tot deze vrijwillige terugkeer en re-integratiebijstand. Voor vrijwillige terugkeer zijn er namelijk twee organisaties die de terugkeer kunnen ondersteunen, IOM en Caritas International. Afhankelijk van de situatie en het land van herkomst wordt er bekeken wie de beste partner kan zijn.